Długi potrafią spędzać sen z powiek. Wielu Polaków mieszkających w Wielkiej Brytanii zaciąga kredyty, korzysta z kart kredytowych albo zakupów na raty. Dopóki wszystko idzie dobrze – nie ma problemu. Ale gdy przychodzi choroba, utrata pracy lub rosnące koszty życia, spłata zobowiązań może stać się niemożliwa. Na szczęście w UK istnieje legalny sposób na wyjście z długów – IVA, czyli Individual Voluntary Arrangement. To program oddłużeniowy, który pozwala spłacić część zadłużenia w ustalonych ratach, a resztę umorzyć po zakończeniu planu. Brzmi dobrze? Zobaczmy dokładnie, jak to działa i kto może z niego skorzystać.

Czym jest IVA (Individual Voluntary Arrangement)?

IVA to formalna umowa między Tobą a Twoimi wierzycielami (np. bankami, firmami pożyczkowymi, kartami kredytowymi). Jej celem jest uregulowanie długów w sposób, na który Cię realnie stać. Innymi słowami, jest to sposób na pozbycie się długów. Umowa jest zatwierdzana przez sąd i nadzorowana przez licencjonowanego doradcę – tzw. Insolvency Practitioner (IP).

W praktyce oznacza to, że przez określony czas (najczęściej 5–6 lat) wpłacasz jedną, stałą miesięczną kwotę. Po tym okresie reszta niespłaconych długów zostaje umorzona.

Co oznacza IVA po polsku?

Najprościej mówiąc – to plan spłaty długów z pomocą specjalisty. IVA jest alternatywą dla bankructwa (bankruptcy), czy też polskiej upadłości konsumenckiej, ale daje Ci większą kontrolę i nie wymaga całkowitego oddania majątku.

Jakie długi obejmuje IVA?

Program obejmuje większość typowych zobowiązań, takich jak:

• kredyty gotówkowe i karty kredytowe,
• pożyczki osobiste,
• debety w koncie bankowym,
• rachunki i zaległości u dostawców usług (np. prąd, gaz, telefon),
• zaległości w podatkach (HMRC).

Nie obejmuje natomiast np. alimentów czy grzywien sądowych.

Czym różni się IVA od bankructwa?

W przypadku bankructwa Twoje finanse przejmuje syndyk, a informacja o tym trafia do publicznego rejestru.
Przy IVA to Ty zachowujesz kontrolę nad swoimi pieniędzmi, a Twoi wierzyciele nie mogą już kontaktować się ani żądać spłat poza planem.

Kto może skorzystać z programu oddłużania IVA?

Nie każdy automatycznie kwalifikuje się do IVA. Program jest przeznaczony dla osób, które mają stałe dochody i nie są w stanie spłacać długów w normalnym trybie.

Minimalna kwota długu i wymogi formalne

Zazwyczaj minimalna suma kwalifikująca się do IVA to ok. £6 000 – £10 000 długu łącznie (w zależności od liczby wierzycieli).
Musisz mieszkać w Anglii, Walii lub Irlandii Północnej (Szkocja ma własne rozwiązania – tzw. Trust Deed).

Czy Polacy w UK mogą złożyć wniosek o IVA?

Tak, jak najbardziej.
Jeśli pracujesz w UK, posiadasz numer National Insurance i mieszkasz tu legalnie, możesz ubiegać się o IVA tak samo jak obywatele brytyjscy.
Wielu doradców oferuje bezpłatne konsultacje w języku polskim lub z tłumaczem.

Jakie dokumenty są potrzebne?

Najczęściej:

• payslipy lub potwierdzenia dochodu (np. Self Assessment),
• wyciągi bankowe,
• zestawienie wszystkich długów,
• rachunki za mieszkanie i media,
• dokument tożsamości i potwierdzenie adresu.

Jak przebiega proces IVA krok po kroku?

Procedura nie jest trudna, ale wymaga współpracy z doradcą i cierpliwości.

1. Wstępna konsultacja

Podczas rozmowy doradca finansowy analizuje Twoją sytuację: dochody, wydatki i długi.
Na tej podstawie ocenia, czy IVA to dobre rozwiązanie w Twoim przypadku.

2. Przygotowanie propozycji dla wierzycieli

Doradca (Insolvency Practitioner) przygotowuje tzw. proposal — plan spłaty, w którym ustala miesięczną ratę i okres trwania umowy.

3. Głosowanie wierzycieli i zatwierdzenie IVA

Plan zostaje wysłany do wierzycieli. Aby IVA została zatwierdzona, musi się zgodzić co najmniej 75% wierzycieli (licząc wartość długu).

4. Realizacja planu spłaty

Po akceptacji zaczynasz wpłacać ustaloną kwotę co miesiąc.
Doradca rozdziela ją pomiędzy wierzycieli, a Ty możesz wreszcie odetchnąć — nikt nie może już Cię nękać telefonami ani pismami.

5. Zakończenie IVA i umorzenie długu

Po 5–6 latach, jeśli regularnie spłacałeś raty, pozostała część długu zostaje całkowicie umorzona.
Otrzymujesz tzw. Certificate of Completion, który potwierdza zakończenie oddłużenia.

Jakie są zalety i wady IVA?

Zalety:

• Stała, dostosowana do możliwości rata
• Ochrona przed windykacją i sądem
• Umorzenie reszty długu po zakończeniu planu
• Zachowanie kontroli nad finansami i majątkiem

Wady:

• Zapis w rejestrze kredytowym przez 6 lat
• Trudniejszy dostęp do nowych kredytów
• Konieczność regularnych wpłat
• Obowiązek informowania o zmianach finansowych

IVA a życie codzienne – co warto wiedzieć?

Wielu ludzi obawia się, że po rozpoczęciu IVA ich życie się „skończy”. Nic bardziej mylnego — po prostu musisz być rozsądniejszy finansowo.

Czy można mieć konto bankowe podczas IVA?

Tak, możesz posiadać zwykłe konto bankowe (tzw. basic account).
Niektórzy decydują się na zmianę banku, by uniknąć sytuacji, w której wierzyciel ma dostęp do Twojego konta.

Jak IVA wpływa na wynajem, kredyt lub pracę?

Wynajmujący zwykle nie sprawdzają credit score, więc wynajem mieszkania nie powinien być problemem.
Natomiast przy nowych kredytach (np. samochodowych) banki mogą odmówić do czasu zakończenia IVA.
Niektóre zawody finansowe wymagają zgłoszenia faktu uczestnictwa w IVA, ale dotyczy to głównie stanowisk w bankowości lub księgowości.

Alternatywy dla IVA w Wielkiej Brytanii

Nie zawsze IVA to jedyne rozwiązanie. W zależności od sytuacji możesz rozważyć inne opcje:

Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji StepChange, National Debtline i Gov.uk (2025).

Debt Management Plan (DMP)

Nieformalna umowa z wierzycielami o niższych ratach. Nie wymaga zatwierdzenia przez sąd, ale nie chroni prawnie przed windykacją.

Bankruptcy (bankructwo)

Skrajne rozwiązanie, gdy nie masz żadnych możliwości spłaty. Trwa zwykle 12 miesięcy, ale wiąże się z utratą części majątku.

Debt Relief Order (DRO)

Dla osób z niskimi dochodami i niewielkimi długami (poniżej £30 000). Tańsze i prostsze niż IVA, ale nie każdy się kwalifikuje.

Czy IVA to dobre rozwiązanie dla Ciebie?

Jeśli masz długi, których nie jesteś w stanie spłacać, ale masz stały dochód i chcesz uniknąć bankructwa — IVA może być idealnym rozwiązaniem. Pozwala rozpocząć nowy rozdział bez strachu o windykację, a po kilku latach całkowicie uwalnia od zobowiązań.

Pamiętaj jednak, że każda sytuacja finansowa jest inna. Warto porozmawiać z licencjonowanym doradcą lub sprawdzić darmowe konsultacje w organizacjach takich jak StepChange, National Debtline czy Citizens Advice.

Mariusz Gocławski

Doświadczony dziennikarz, współpracownik kilku redakcji portali polonijnych, mieszkaniec Wielkiej Brytanii. Obserwator brytyjskiej gospodarki i życia codziennego na emigracji. Osobiście uczestniczy w wydarzeniach polonijnych organizowanych na Wyspach Brytyjskich, a na łamach portalu TaniaBrytania.uk chętnie opisuje własne doświadczenia. Jego misją jest dostarczanie rzetelnych informacji ułatwiających codzienne życie i oszczędzanie w UK, niosąc tym samym pomoc brytyjskiej Polonii.